(و ما محمد إلا رسول قد خلت من قبله الرسل أ فإن مات أو قتل انقلبتم علی أعقابکم و من ینقلب علی عقبیه فلن یضر الله شیئا و سیجزی الله الشاکرین .محمد با کسی نیست مگر فرستاده خدا و پیش از او فرستادگان دیگری نیز بودند، آیا اگر او بمیرد یا کشته شود شما به عقب «اعمال دوران جاهلیت» برمی‌گردید؛ و هر کس به گذشته بازگردد، هرگز ضرری به خدا نمی زند و بزودی خداوند شاکران را پاداش خواهد داد.)
آیه فوق، ناظر به یکی از فرازهای جنگ احد است؛ لحظاتی که آتش جنگ میان مسلمانان و مشرکان به شدت شعله می‌کشید، ناگهان آوایی بلند شد و کسی فریاد زد: محمد کشته شد… و این درست همان لحظه‌ای بود که مردی به نام عمرو بن قمیئه حارثی سنگی به سوی پیامبر صلی الله علیه و آله پرتاب کرد و نتیجه اصابت آن، پیشانی و دندان آن حضرت شکست و لب پایین وی شکافت و خون صورتش را فراگرفت در این موقع، دشمن در صدد برآمد که پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله را به قتل برساند که مصعب بن عمیر یکی از پرچمداران ارتش اسلام، جلو حملات آن را گرفت و خود در این میان به فوز شهادت نائل آمد. شباهت زیاد وی به پیامبر صلی الله علیه و آله دشمن را بدین توهم دچار ساخت که پیامبر صلی الله علیه و آله در خاک و خون غلطیده است و از این رو فریاد برآوردند و خبر شهادت حضرت را با صدایی بلند به همه لشگرگاه رسانیدند.
انتشار این خبر به همان اندازه که در تقویت و روحیه مشرکان مؤثر واقع شد در صفوف مسلمانان تزلزل و ضعف پدید آورد! جمعی که اکثریت را تشکیل می‌دادند به دست و پا افتاده و گریز از میدان نبرد را به پایداری و مقاومت ترجیح دادند و به سرعت صحنه نبرد را ترک کردند، حتی در اندیشه برخی، پناه آوردن به اردوی شرک و امان خواستن از سران مشرکان به طور جدی مطرح گردید! تنها اقلیتی فداکار و پایدار همچون علی علیه السلام و ابودجانه و طلحه و برخی دیگر بودند که با استقامت و جانفشانی، دیگران را نیز به استواری و ثبات در راه عقیده دعوت کردند، از جمله انس بن نضر به میان آنان آمد و گفت: ای مردم، اگر محمد صلی الله علیه و آله کشته شده خدای محمد صلی الله علیه و آله که کشته نشده است، بایستید و پیکار کنید و در راه آرمان الهی پیامبر صلی الله علیه و آله شربت شهادت بنوشید! و در پی این سخنان به دشمن حمله کرد و شهید شد. دیری نگذشت که زنده بودن پیامبر صلی الله علیه و آله بر همگان روشن شد و برگ برنده دشمن باطل گشت و مسلمانان به سوی پیامبر بازگشتند. آیه فوق، در چنین زمینه‌ای نازل گردیده و مسلمانان سست ایمان و زودباور را مورد نکوهش و سرزنش قرار داد.
