رفتارسازی

روی دیگر سکه ی انتقاد، روحیه ی نقدپذیری و ترتیب اثر دادن به نقدهای منطقی و دلسوزانه است. حتی بالاتر از این حالت، روحیه ی پذیرش و تأمل در نقدهای توهین آلود و مخرّب، برای یافتن ایرادات حقیقی خودمان در میان سیل اتهامات و انتقادات است، زیرا مؤمن بر خلاف منافق، دائماً به دنبال کشف عیوب خویش بوده و مشغله ی ذهنی اش در مورد نقایص خویش است. آنگونه که مولا أمیر المؤمنین علی (علیه السلام) می فرمایند: «طُوبَی لِمَنْ شَغَلَهُ عَیْبُهُ عَنْ عُیُوبِ النَّاسِ.»(2) (خوشا به حال کسی که توجه به عیوب خویشتن، او را از توجه به عیوب دیگران بازداشته.) بنابراین حالت ایده آل در برابر انتقاد، تحمل و سکوت نمی باشد، بلکه استقبال از هر نقدی، و لو با لحن گزنده و سرزنش گر، بهترین و مناسب ترین برخورد با هرگونه نقد است.

از باب نمونه، چند مورد از نکات ضروری در مقام انتقادپذیری که از بیانات امام خامنه ای برگفته شده را خدمتتان عرض می نماییم.

در مواردی که می دانیم و یا گمان اصلیِ ما بر آن است که فردِ منتقد، از روی دلسوزی و خیرخواهی انتقاد نموده، حتماً انتقاد او را با دل و جان پذیرفته و با دقت گوش دهیم و حداقل بر روی سخنانش تأمل نماییم؛ نه آنکه او را فردی مخالف با اصل حکومت و یا اندیشه ی اسلامی خطاب کرده و تحقیر کنیم.(1)

1-از انتقاد نترسیده و در مقابل نقد شدن، دچار واهمه و سراسیمگی نشویم. زیرا واکنشِ مناسب در برابر انتقاد، استقبال از آن و سپس دقت در کلام و نکاتِ مدّ نظر منتقد است، نه آنکه از ترس نقد شدن، دست از کار و انجام مسئولیت های مُحوّله برداریم و به کُنج انزوا بخزیم.(2)

2-در صورت حرکت بر مسیر ایمان و تقوا، انتقادهای دشمنان و انتقادهای تخریبی، هیچ آسیبی به چهره ی انتقاد شونده وارد نمی کنند؛ گرچه انتقاد کسانی که سلیقه ای متفاوت دارند اما دشمنیِ آنها ثابت نشده، باید مورد دقت و توجه قرار گیرد، چه بسا که نکاتی مفید در آن حرف ها یافت می شود