سلام بن مستنیر می گوید: در محضر امام باقر (علیه السلام) بودم، حمران بن اعین «یکی از شاگردان معروف امام باقر» وارد شد، و چند سؤال کرد و از امام جواب شنید، هنگامی که حمران خواست خداحافظی کند، به امام باقر (علیه السلام) عرض کرد: وقتی که ما در محضر شما هستیم، «محضر ملکوتی و بیانات قدسی شما باعث می شود که» دلهای ما نرم گردد، و جان های ما از نداشتن این دنیا، آرامش یابد، ثروتهائی که در دست مردم است، به نظر ما خوار و پست، جلوه کند، ولی وقتی که از نزد شما بیرون می رویم و با مردم به داد و ستد و تجارت، سرگرم می گردیم، حال ما عوض می شود و به دنیا علاقمند می شویم، و از معنویات دور می گردیم» «این تغییر حال چیست؟»
امام باقر فرمودند: انما هی القلوب مرة تصعب و مرة تسهل «این حالات، مربوط به دلها است که گاهی سخت می شوند و گاهی نرم می گردند». سپس فرمودند: جمعی از اصحاب رسول خدا (صلی الله علیه و آله) به محضر آن حضرت آمده و عرض کردند: «ای رسول خدا! ما در مورد صفت نفاق که مبادا به سراغمان آید، ترسان هستیم».
پیامبر اکرم (صی الله علیه و آله) فرمودند: چرا ترسان هستید؟ اصحاب گفتند: هنگامی که ما در حضور شما هستیم، شما با نصایح خود، به ما تذکر می دهید، و به آخرت تشویق می نمائید، حالت خدا ترسی در ما پدید می آید و دنیا را فراموش می کنیم، و به گونه ای به آن بی میل می شویم که گویا آخرت و بهشت و دوزخ را با چشم می نگریم، ولی وقتی که از حضور شما می رویم و به خانه های خود باز می گردیم، و بوی فرزندان به مشام ما می رسد و زنان و افراد خاندان را می بینیم، حالت ما عوض می گردد، به گونه ای که گویا در حضور شما نبوده ایم، و هیچ گونه حالت معنوی نداشته ایم، آیا شما از این‌که این تغییر حالت ما، نشانه نفاق ما باشد، نگران نیستید؟
پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) به آن ها فرمودند: کلا، ان هذه خطوات الشیطان فیر عبکم فی الدنیا… «نه، هرگز «این اتفاق نیست» بلکه وسوسه های شیطان است که شما را به سوی دنیا ترغیب و تشویق می کند، به خدا سوگند اگر از شما همان حالت را که تعریف کردید که در نزد من پیدا می کنید نگه دارید و ادامه دهید، به مقامی می رسید که: لصافحتکم الملائکة و مشیتم علی الماء «فرشتگان دست در دست شما می نهادند، و بر روی آب «بدون وسیله» راه می افتادید»…همانا مؤمن ، دستخوش آزمایشات و پرتگاههای گناه قرار می گیرد و بسیار توبه می کند، آیا سخن خدا را نشنیده اید که می فرماید: ان الله یحب التوبین و یحب المتطهرین
«خداوند توبه کنندگان را دوست دارد، و پاکان را نیز دوست دارد» «بقره – ۲۲۲» و نیز می فرماید: و استغفروا ربکم ثم توبوا الیه «از پروردگار خود آمرزش طلبید و به سوی او باز گردید» (هود – ۹۰).
